पुरातत्व विभाग रोक्यो कोतगढि पुर्ननिर्माण

दैलेख  :  जिल्लामा रहेको ऐतिहासिक कोतगढि पुर्ननिर्माण गर्दा पुरातत्व विभाग संग समन्वय नगरेको भन्दै काम रोक्न जिल्ला प्रशासन कार्यालय दैलेखलाई पत्र पठाएको छ । पुरातत्व बिभागले ऐतिहासिक पुरातत्विक गढिको ऐतिहासिक अस्तित्व मेटिने गरी गढि बाहीरको सुरक्षा खाई र भित्रि गोलघर भएको भागमा खन्ने कार्य भइरहेको भन्दै तत्काल निर्माण कार्य रोक्न परिपत्र गरेको हो ।

पुरातत्व विभागले पठाएको पत्रमा प्राचिन स्मारक संरक्षण ऐन २०१३ अनुसार कुनै पनि ऐतिहासिक पुरातत्वतिक धार्मिक तथा सास्कृतिक सम्पदाको संराक्षण गर्ने एक मात्र निकाय पुरातत्व विभाग भएकाले कोही कसैले मर्मत सम्भार गर्नु परेमा पुरातत्व विभागको पुर्ब स्विकृत र सहमतीमा गर्नु पर्नेमा समन्वय नगरेको हुँदा तत्काल निर्माण कार्य रोक्का राख्नु हुन बिभागिय निर्णयानुसार काम रोक्न भनिएको छ ।

पुरातत्व विभागको पत्र पछि जिल्ला प्रशासन कार्यालय दैलेखले नारायण नगरपालिका दैलेखलाई पत्र लेखेर निर्माण कार्य रोका राखेर सोको जानकारी जिल्ला प्रशासन कार्यालयलाई दिन पत्राचार गरेको थियो । प्रशासनले कोतगढिको मौलिकता सहितको संरक्षण प्रयोजनका लागि पुरातत्व बिभाग संग समन्वय अनुरोध समेत गरेको छ ।

कोतगढिमा काम नरोकिएपछि पुरातत्व विभागका पुरातत्व अधिकृत बिष्णु पाठक सहितको टोली आएर कोतगढिको निरक्षण समेत गरेको छ । पुरातत्व विभागका पुरातत्व अधिकृत बिष्णु पाठकले ऐतिहासिक सम्पदाको संरक्षण गर्न सबैको दायित्व भएपनि समन्वय अभावका कारण काम रोक्नु पर्ने बताए ।

उनले कोतगढि पुर्ननिर्माण गर्दा अस्तित्व मेटिने गरी गढि बाहीरको सुरक्षा खाइ र भित्रि गोलघर भएको भागमा समेत खनेको हुँदा अहिले बाहीरी भागमा मात्र काम गर्न दिएको बताए । उनले भने हामीले स्थलगत प्रतिबेदन तयार गरेर बिभागलाई बुझाउने तयारी गरेको र त्यसपछि भित्रि भागमा काम हुन्छ ।

नारायण नगरपालिका –१ का अध्यक्ष तिर्थनारायण श्रेष्ठले ऐतिहासिक कोतगढि पुर्न निर्माण गर्दा पुरातत्व बिभाग संग निरन्तर समन्वय गरिरहेको भएपनि पुरातत्व विभागले नै बेवास्ता गरेका कारण आफुहरुले काम अगाडी बढाएको बताए ।

उनले कोतगढिको बाहीर भागको पर्खाल लगाएको र त्यसमा प्रदेश सरकार पर्यटन तथा उद्योग मन्त्रालयबाट दुई चरण र अन्य सस्थाको गरी १ करोड पाँच लाख रकम खर्च भएको बताए । उनले कोतगढिलाई ममर्त सम्भार सम्पन्न गरी सुर्खेतमा रहेको सुन्दरी तोपलाई दैलेख ल्याउन लागिएको बताए ।

नगरपालिकाका नगर प्रमुख रत्न बहादुर खड्काले नेपाली सेनाको महाततमा रहेको कोतगढिलाई नगरपालिका महातत ल्याउने कार्य भइरहेको बताउँदै त्यसका पुर्न निर्माण गरी कोतगढिमा रहेको पुरानो सुन्दरी तोपलाई दैलेख ल्याउने पहल भइरहेको बताए । उनले ऐतिहासिक कोतगढी नेपाली सेनाको महातत हुँदा बाहीर बाट आउँने पर्यटकले समेत अवलोकन गर्न नपाइने अवस्थाको अन्त्य गर्दै कोतगढि सबैका लागि खुल्ला गरी यहाँको पर्यटन प्रर्बद्धन गर्न लागिएको बताए ।

उनले कोतगढि पुर्ननिर्माणका लागि त्यसको डिपिआर गरेर पुरातत्व विभागले स्वीकृत गरेपछि मात्र त्यसको पुर्ननिर्माण गर्ने भन्ने जानकारी भएपनि त्यसको समन्वय गर्दा समेत पुरातत्व विभागले नै इन्जिनिएर नपठाएको आरोप लगाए । उनले प्रदेश सरकार बाट आएको रकम खर्च गर्नु पर्ने हुँदा हामीले त्यो काम सुरु गरेका थियौँ । दुर्ब वर्ष देखी काम भइरहेको छ । आगामी दिनमा त्यस्ता ऐतिहासिक पुरातात्वीक महत्वका सम्पदाको पुर्न निर्माण गर्दा समन्वय गर्ने बताए ।